Ngành thép đóng vai trò cốt lõi trong chuỗi giá trị công nghiệp toàn cầu nhưng đang đối mặt với sức ép phải chuyển đổi để đáp ứng các tiêu chuẩn về phát triển bền vững. Các chính sách như Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon [CBAM] và Thỏa thuận xanh châu Âu buộc các doanh nghiệp thép không chỉ giảm phát thải mà còn đảm bảo quy trình sản xuất thép và chuỗi cung ứng thân thiện với môi trường.
Lợi thế và cơ hội cho thép xanh
Chuyển đổi sang sản xuất thép xanh giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro bị loại khỏi thị trường xuất khẩu trọng điểm, đồng thời nâng cao giá trị sản phẩm. Việc đáp ứng các tiêu chuẩn bền vững còn mở ra cơ hội tiếp cận các phân khúc khách hàng cao cấp và xây dựng thương hiệu bền vững trên toàn cầu. Đây là bước đi chiến lược để Việt Nam củng cố vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững và nâng cao khả năng cạnh tranh.
Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân nhấn mạnh rằng việc đầu tư vào năng lượng tái tạo và sản xuất sạch hơn là yếu tố sống còn. Để thành công, các doanh nghiệp cần chủ động thực hiện giải pháp chuyển đổi xanh, với sự hỗ trợ từ các cơ chế, chính sách khuyến khích của Chính phủ.
Việc đầu tư vào năng lượng tái tạo và sản xuất sạch hơn là yếu tố sống còn của ngành thép.
Dù cơ hội rõ ràng, việc áp dụng sản xuất thép xanh đặt ra không ít khó khăn, đặc biệt về tài chính và tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế. Theo Phó Giáo sư Nguyễn Đình Thọ, từ tháng 3/2025, hơn 2.166 doanh nghiệp tại Việt Nam, bao gồm các nhà máy thép, sẽ phải kiểm kê và báo cáo phát thải theo lộ trình chuẩn bị cho thị trường carbon chính thức vào năm 2029. Tuy nhiên, chỉ 10% doanh nghiệp hiện đã sẵn sàng.
Ngoài việc đáp ứng các quy định về phát thải, doanh nghiệp cần xây dựng kế hoạch giảm phát thải phù hợp. Những ngành sản xuất thép, xi măng và nhiệt điện chịu ảnh hưởng trực tiếp, nhưng các ngành sử dụng thép như ô tô cũng phải điều chỉnh để thích ứng.
Các quy định từ EU như Báo cáo Phát triển Bền vững [CSRD] đang siết chặt yêu cầu đối với chuỗi cung ứng thép. Nếu không tuân thủ, doanh nghiệp Việt Nam sẽ bị loại khỏi thị trường quốc tế. Điều này đòi hỏi sự đồng bộ trong chiến lược, từ việc nâng cấp công nghệ sản xuất thép sạch đến việc cải thiện năng lực quản trị chuỗi cung ứng.
Chuyển đổi xanh trong sản xuất thép không chỉ là nhiệm vụ mà còn là cơ hội để ngành thép Việt Nam khẳng định vị thế trên trường quốc tế. Dù thách thức lớn, việc tuân thủ các tiêu chuẩn phát triển bền vững sẽ giúp ngành thép không chỉ duy trì thị phần mà còn mở rộng tầm ảnh hưởng, đóng góp vào tăng trưởng kinh tế bền vững và bảo vệ môi trường.