Trong những năm qua, ngành sản xuất thép Việt Nam đã đạt được những thành tựu nổi bật, khẳng định vai trò là một ngành công nghiệp quan trọng, đóng góp lớn vào sự phát triển kinh tế quốc gia. Theo Hiệp hội Thép Việt Nam [VSA], các công ty thép đã không ngừng đổi mới công nghệ, đầu tư các nhà máy hiện đại, đồng bộ và khép kín, giúp Việt Nam tự chủ được phần lớn chuỗi giá trị từ thượng nguồn tới hạ nguồn.
Thành tựu ấn tượng trong sản xuất và xuất khẩu thép
Năm 2023, Việt Nam đã sản xuất hơn 20 triệu tấn thép thô, xếp thứ 12 trên thế giới và đứng đầu khu vực Đông Nam Á về sản xuất và tiêu thụ thép xây dựng. Đến 10 tháng đầu năm 2024, ngành sản xuất thép tiếp tục tăng trưởng với các kết quả khả quan:
– Sản lượng thép thô đạt hơn 18,194 triệu tấn, tăng 16% so với cùng kỳ năm 2023.
– Sản lượng thép thành phẩm đạt 24,473 triệu tấn, tăng 8,5%.
– Lượng thép tiêu thụ đạt 24,472 triệu tấn, tăng 15,6%.
– Xuất khẩu thép thành phẩm đạt 7,119 triệu tấn, tăng 6,2%.
Các sản phẩm thép xây dựng [thép cuộn, thép gân] của Việt Nam đã xuất khẩu tới hơn 30 quốc gia và khu vực, trong đó các thị trường lớn gồm ASEAN [26%], EU [25%], Hoa Kỳ [15%], và Đài Loan – Trung Quốc [4%].
Những thách thức từ phòng vệ thương mại
Dù đạt được nhiều thành tựu, ngành sản xuất thép cũng đối diện với không ít thách thức, đặc biệt là các vụ kiện phòng vệ thương mại tại các thị trường xuất khẩu. Tính đến tháng 11/2024, đã có 80 vụ việc liên quan đến sản phẩm thép Việt Nam, chiếm khoảng 30% tổng số vụ phòng vệ thương mại đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam.
Các biện pháp phòng vệ thương mại chủ yếu bao gồm:
– Kiện chống bán phá giá: 47 vụ.
– Kiện chống trợ cấp: 4 vụ.
– Kiện chống lẩn tránh thuế phòng vệ thương mại: 9 vụ.
– Điều tra áp dụng biện pháp tự vệ: 13 vụ.
Các quốc gia dẫn đầu về số lượng vụ kiện là Hoa Kỳ [18 vụ], Malaysia [10 vụ], Canada [8 vụ], và Thái Lan [8 vụ].
Xuất khẩu thép đối mặt với nhiều vụ kiện tụng thương mại
Những thành công trong xử lý tranh chấp thương mại
Trước các thách thức pháp lý, Hiệp hội Thép Việt Nam và các tập đoàn thép đã từng bước nâng cao năng lực xử lý, phối hợp với cơ quan điều tra quốc tế để bảo vệ lợi ích ngành. Một số kết quả đáng ghi nhận:
– Năm 2017, Australia kết luận Việt Nam không bán phá giá thép dây dạng cuộn.
– Năm 2019, Indonesia dừng áp thuế chống bán phá giá đối với tôn lạnh.
– Năm 2020, Australia chấm dứt điều tra chống bán phá giá với ống thép chính xác.
– Năm 2023, Mexico áp thuế chống bán phá giá thấp hơn nhiều so với Trung Quốc, khẳng định ngành thép Việt Nam không tồn tại thị trường đặc biệt.
Trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt trên thị trường thép toàn cầu, ngành thép Việt Nam cần tiếp tục đổi mới và nâng cao năng lực cạnh tranh. Một số giải pháp bao gồm:
Tăng cường năng lực sản xuất: Đầu tư công nghệ hiện đại để giảm chi phí và nâng cao chất lượng sản phẩm.
Mở rộng thị trường: Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, giảm phụ thuộc vào một số quốc gia lớn.
Ứng phó với phòng vệ thương mại: Xây dựng chiến lược xuất khẩu bền vững và chuẩn bị kỹ càng cho các tranh chấp quốc tế.
Phát triển bền vững: Đẩy mạnh sản xuất thép xanh, đáp ứng xu thế phát triển kinh tế tuần hoàn và bảo vệ môi trường.
Với những bước đi chiến lược và sự phối hợp chặt chẽ giữa Chính phủ và doanh nghiệp, ngành sản xuất thép Việt Nam có triển vọng tiếp tục khẳng định vị thế trên thị trường khu vực và quốc tế trong những năm tới.