Ngành sản xuất thép đang trải qua giai đoạn phục hồi đầy thách thức. Bên cạnh những tín hiệu tích cực từ đầu tư công và nhu cầu tái thiết sau thiên tai, ngành này vẫn chịu nhiều áp lực từ bối cảnh quốc tế và sự phụ thuộc vào thị trường bất động sản.
Sự phục hồi và những động lực chính
Năm 2023, ngành sản xuất thép Việt Nam vẫn chưa thoát khỏi khó khăn khi thị trường bất động sản đóng băng và kinh tế toàn cầu suy yếu. Tuy vậy, bước sang năm 2024, nhờ những chính sách đầu tư công và sự ấm lên của bất động sản, sản lượng thép đã có dấu hiệu tăng trưởng. TS. Nguyễn Văn Đính cho biết, mặc dù tỷ lệ hấp thụ sản phẩm bất động sản tăng, nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với giai đoạn 2018-2019. Điều này cho thấy thị trường bất động sản – yếu tố tiêu thụ thép lớn nhất – mới chỉ khôi phục phần nhỏ, chưa thể trở lại trạng thái bình thường.
Giá thép xây dựng tiếp tục giảm trong năm 2024, với giá trung bình của thép gân [thép vằn] CB300 đạt khoảng 13,7 triệu đồng/tấn vào cuối năm, thấp hơn mức 14,4 triệu đồng/tấn hồi đầu năm. Tuy nhiên, giá quặng sắt giảm mạnh, có thời điểm chạm đáy trong hai năm ở mức 92 USD/tấn, đã giúp giảm bớt áp lực chi phí cho các tập đoàn thép sản xuất bằng công nghệ lò cao.
Tác động từ thị trường quốc tế
Thị trường thép toàn cầu, đặc biệt là Trung Quốc, đóng vai trò quan trọng trong việc định hình giá cả và nhu cầu. Theo báo cáo của Viện Quy hoạch và Nghiên cứu Công nghiệp Luyện kim Trung Quốc [MPI], nhu cầu thép của Trung Quốc được dự báo giảm 1,5% vào năm 2025. Đây là dấu hiệu cho thấy ngành thép nước này vẫn đang đối mặt với khó khăn từ bất động sản và giảm tiêu thụ trong công nghiệp.
Tổng diện tích xây dựng bất động sản mới ở Trung Quốc giảm tới 23% trong năm 2024. Sự giảm tốc này không chỉ ảnh hưởng đến nhu cầu thép mà còn gây áp lực giảm giá quặng sắt, với dự báo từ Goldman Sachs cho thấy giá quặng có thể xuống mức trung bình 90 USD/tấn vào năm 2026.
Ngành thép năm 2025 sẽ hưởng lợi từ đầu tư công và sự hồi phục bất động sản, nhưng vẫn chịu áp lực lớn từ tình hình quốc tế.
Đối với Việt Nam, ông Đào Minh Châu, Phó Giám đốc Phân tích cổ phiếu SSI Research, nhận định rằng ngành thép năm 2025 sẽ hưởng lợi từ đầu tư công và sự hồi phục bất động sản, nhưng vẫn chịu áp lực lớn từ tình hình quốc tế. Giá thép khó có khả năng tăng mạnh do nhu cầu yếu từ Trung Quốc, đồng thời ngành thép xuất khẩu có nguy cơ chịu thêm áp lực từ các cuộc điều tra chống bán phá giá.
Những thách thức và cơ hội của ngành thép trong năm tới
Ngành thép Việt Nam đang đối diện với chu kỳ giảm giá kéo dài bất thường, tới 3 năm thay vì 2 năm như trước đây. Dù giá thép khó phục hồi mạnh trong ngắn hạn, ông Châu dự đoán khả năng giảm sâu cũng không cao do công suất sản xuất của Trung Quốc đã giảm đáng kể.
Các tập đoàn thép trong nước như Hòa Phát sẽ đối mặt với thách thức nếu Việt Nam không áp thuế chống bán phá giá đối với thép HRC nhập khẩu từ Trung Quốc và Ấn Độ. Trong khi đó, nếu các chính sách thuế được áp dụng, doanh nghiệp trong nước có thể giảm bớt áp lực cạnh tranh và tận dụng cơ hội tăng công suất.
Ngoài ra, việc các nhà máy thép nội địa mở rộng sản lượng cũng đi kèm rủi ro về giá bán nếu thị trường không đáp ứng kỳ vọng. Việc cân đối sản lượng và chiến lược xuất khẩu sẽ đóng vai trò quan trọng để đảm bảo sự ổn định của ngành trong giai đoạn tới.
Giới chuyên gia nhận định đà phục hồi của ngành thép Việt Nam sẽ kéo dài trong 2-3 năm tới, tùy thuộc vào tốc độ phục hồi của bất động sản trong nước và diễn biến thị trường thép quốc tế. Đầu tư công và các gói kích thích kinh tế từ Trung Quốc có thể tạo động lực, nhưng mức độ ảnh hưởng vẫn còn phụ thuộc vào tình hình cụ thể.
Tổng thể, dù triển vọng phục hồi của ngành sản xuất thép còn nhiều thách thức, những chính sách hỗ trợ hợp lý và chiến lược kinh doanh thích ứng sẽ là yếu tố then chốt để các tập đoàn thép duy trì sự phát triển ổn định trong bối cảnh biến động toàn cầu.