Các chính sách như thuế carbon, ưu tiên hàng hóa thân thiện với môi trường và yêu cầu về chuỗi cung ứng xanh đang được áp dụng ngày càng phổ biến tại các thị trường lớn. Điều này đặc biệt ảnh hưởng tới ngành thép, một lĩnh vực trọng yếu nhưng cũng là nguồn phát thải carbon lớn, đòi hỏi sự thích nghi mạnh mẽ để tồn tại và phát triển bền vững.
Áp lực từ các chính sách quốc tế
Phó giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Đình Thọ, Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường [Bộ Tài nguyên và Môi trường], nhận định rằng các yêu cầu về kiểm toán và Báo cáo Phát triển Bền vững của doanh nghiệp [CSRD] từ Liên minh châu Âu [EU] đã chính thức có hiệu lực từ năm 2024. Nếu doanh nghiệp thép Việt Nam không tuân thủ các yêu cầu này, nguy cơ bị loại khỏi thị trường quốc tế là rất lớn.
Bên cạnh đó, Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon [CBAM] của EU không chỉ tác động trực tiếp đến các mặt hàng xuất khẩu như thép mà còn ảnh hưởng đến các ngành phụ thuộc vào thép, như sản xuất ô tô. Điều này khiến ngành thép đối mặt với sức ép kép: vừa phải đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế, vừa duy trì tính cạnh tranh trên thị trường.
Để chuẩn bị cho thị trường carbon vào năm 2029, Việt Nam đã ban hành Nghị định 06/CP và Quyết định 13/TTg nhằm yêu cầu các doanh nghiệp thực hiện kiểm kê và báo cáo phát thải từ tháng 3/2025. Tuy nhiên, hiện tại, chỉ có 10% trong số hơn 2.166 doanh nghiệp sẵn sàng thực hiện, bao gồm các doanh nghiệp sản xuất thép, xi măng và nhiệt điện.
Các doanh nghiệp thép phải công bố mức phát thải carbon
Ngành thép, đặc biệt là các nhà máy thép, cần ưu tiên áp dụng công nghệ hiện đại, giảm phát thải và hướng tới sản xuất thép xanh. Đây không chỉ là yêu cầu bắt buộc để duy trì xuất khẩu mà còn là cơ hội để nâng cao vị thế doanh nghiệp và đóng góp vào mục tiêu phát triển bền vững.
Theo các chuyên gia, quá trình chuyển đổi xanh trong ngành thép cần một chiến lược đồng bộ với sự hỗ trợ của Chính phủ, sự chủ động của tập đoàn thép và tinh thần hợp tác từ các bên liên quan.
Ông Nguyễn Hải Minh, Phó Chủ tịch EuroCharm Việt Nam, nhấn mạnh rằng các doanh nghiệp cần cập nhật kịp thời các thay đổi trong thương mại quốc tế, đặc biệt là yêu cầu từ các đối tác châu Âu. Trong khi đó, ông Nguyễn Bá Hùng, chuyên gia kinh tế trưởng Ngân hàng Phát triển châu Á [ADB], khuyến nghị các doanh nghiệp thép nên rà soát mức độ phát thải và nâng cấp công nghệ để tăng khả năng cạnh tranh.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và áp lực chuyển đổi xanh, ngành thép Việt Nam cần chủ động hơn trong việc áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế. Các sản phẩm thép cuộn, thép gân từ những nhà máy thép áp dụng công nghệ hiện đại, không chỉ đáp ứng yêu cầu khắt khe của các thị trường lớn mà còn mở ra cơ hội phát triển bền vững, nâng cao vị thế trên thị trường quốc tế.
Sự chuyển đổi này đòi hỏi không chỉ nỗ lực từ phía doanh nghiệp mà còn cần chính sách khuyến khích mạnh mẽ từ Chính phủ, giúp ngành thép vượt qua thách thức và nắm bắt cơ hội phát triển trong tương lai.