Ngành thép Việt Nam trong những năm gần đây đối mặt với sự gia tăng mạnh mẽ về nhập khẩu, đặc biệt từ Trung Quốc. Điều này không chỉ đặt ra thách thức lớn cho các nhà máy sản xuất thép trong nước mà còn tạo nên áp lực cạnh tranh gay gắt trên thị trường.
Tăng trưởng nhập khẩu thép từ Trung Quốc
Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, nhập khẩu sắt thép trong 10 tháng đầu năm 2025 đã đạt 14,7 triệu tấn, tương đương 10,5 tỷ USD, tăng 38,2% về lượng và 23,2% về kim ngạch so với cùng kỳ năm 2024. Đặc biệt, lượng thép nhập khẩu từ Trung Quốc đạt hơn 10 triệu tấn, chiếm tỷ trọng lớn nhất với trị giá 6,37 tỷ USD, tăng 59% về lượng so với năm ngoái. Các sản phẩm nhập khẩu chính bao gồm thép cuộn, thép gân, thép tấm, và thép mạ kẽm.
Sự gia tăng nhập khẩu từ Trung Quốc một phần đến từ giá bán cạnh tranh, thấp hơn từ 30-70 USD/tấn so với các thị trường khác. Điều này phản ánh thực trạng thừa cung tại Trung Quốc khi tiêu thụ nội địa suy giảm, buộc các nhà sản xuất thép lớn phải đẩy mạnh xuất khẩu để giảm bớt hàng tồn kho.
Do nhu cầu nội địa yếu, Trung Quốc tăng cường xuất khẩu đến các quốc gia khác
Trong bối cảnh lượng thép nhập khẩu tăng cao, các công ty thép Việt Nam đối mặt với thách thức lớn về giá thành và khả năng tiêu thụ nội địa. Hiệp hội Thép Việt Nam [VSA] dự báo sản lượng thép thành phẩm năm 2024 có thể đạt 30 triệu tấn, tăng 7% so với năm 2023. Tuy nhiên, điều này đi kèm với rủi ro cạnh tranh ngày càng khốc liệt khi Trung Quốc tiếp tục gia tăng xuất khẩu thép giá rẻ.
Các nhà máy sản xuất thép trong nước cần tăng cường đầu tư vào công nghệ để tối ưu hóa quy trình sản xuất và giảm chi phí. Đồng thời, việc phát triển các dòng sản phẩm giá trị gia tăng như thép hợp kim cao, thép không gỉ sẽ là giải pháp để thoát khỏi áp lực cạnh tranh về giá.
Trong ngành xây dựng, thép gân và thép cuộn là những sản phẩm chủ lực được sử dụng phổ biến. Sự gia tăng nhập khẩu thép từ Trung Quốc với giá thành thấp đang gây áp lực lớn lên các nhà sản xuất thép trong nước, đặc biệt là ở phân khúc thép xây dựng. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp Việt Nam cần chú trọng hơn vào cải tiến sản phẩm, nâng cao chất lượng và phát triển thị trường xuất khẩu để giảm thiểu sự phụ thuộc vào thị trường nội địa.
Để đối phó với những thách thức hiện tại, các doanh nghiệp thép trong nước cần:
Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu: Tăng cường tiếp cận các thị trường mới để giảm áp lực từ cạnh tranh nội địa.
Đầu tư vào công nghệ xanh: Phát triển sản phẩm thân thiện môi trường để đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, nâng cao uy tín trên thị trường toàn cầu.
Đẩy mạnh sản xuất phôi thép chất lượng cao: Đây là yếu tố quyết định trong việc gia tăng năng lực cạnh tranh cho ngành thép trong nước.
Ngành thép Việt Nam đang đứng trước cơ hội và thách thức lớn khi đối mặt với sự gia tăng nhập khẩu từ các quốc gia láng giềng, đặc biệt là Trung Quốc. Việc tối ưu hóa sản xuất tại các nhà máy sản xuất thép và nâng cao giá trị các sản phẩm như thép cuộn, thép gân là chìa khóa để doanh nghiệp vượt qua khó khăn và phát triển bền vững trong tương lai.