Sản xuất thép dư thừa so với nhu cầu nội địa, Trung Quốc tăng cường xuất khẩu khiến các quốc gia trên thế giới phải áp dụng biện pháp bảo hộ ngành thép trong nước.
Nhiều động thái mạnh mẽ
Thông tin từ các chuyên gia ngành thép cho biết, Ủy ban châu Âu [EC] đã bắt đầu điều tra việc áp dụng thuế chống bán phá giá [AD] đối với thép cuộn nhập khẩu từ Trung Quốc. Mục tiêu của cuộc điều tra này là xác định liệu hàng nhập khẩu từ Trung Quốc có đang bị bán phá giá và gây thiệt hại cho ngành công nghiệp địa phương hay không.
Hiệp hội Thép châu Âu [Eurofer] đã chỉ ra rằng: “Ngành công nghiệp EU đã mất 1/4 khối lượng bán hàng từ năm 2021 đến năm 2023, trong khi thị phần tiêu dùng của EU do hàng nhập khẩu của Trung Quốc chiếm giữ đã tăng hơn gấp đôi trong cùng kỳ”. Điều này cho thấy tác động mạnh mẽ của thép Trung Quốc lên thị trường châu Âu, thúc đẩy các biện pháp bảo vệ cần thiết.
Các thách thức cho ngành thép Việt Nam
Theo thống kê của Hiệp hội Thép Việt Nam [VSA], tổng năng lực sản xuất của các doanh nghiệp thép trong nước hiện đạt khoảng 23 triệu tấn thép thô [phôi vuông, phôi dẹt]. Năng lực san xuat thep thành phẩm đạt khoảng 38,6 triệu tấn/năm, vượt nhu cầu sử dụng trong nước. Điều này cho thấy ngành thép Việt Nam có khả năng đáp ứng đủ nhu cầu nội địa, nhưng lại gặp khó khăn trong việc xuất khẩu.
Lượng thép nhập khẩu vào Việt Nam vẫn ở mức cao
Theo ông Nghiêm Xuân Đa, Chủ tịch VSA, cho biết thép nhập khẩu vào Việt Nam đa phần được hưởng mức thuế 0%, trong khi thép Việt Nam xuất khẩu sang nhiều nước lại phải chịu thuế rất cao. Ví dụ, thép HRC của các nhà sản xuất Việt Nam bán vào thị trường Thái Lan chịu thuế hơn 42%. Hay thép cán nguội từ Việt Nam, sử dụng nguyên liệu thép cán nóng nhập khẩu từ Đài Loan [Trung Quốc] và Hàn Quốc, xuất khẩu vào Mỹ bị áp thuế hơn 450%.
Tiêu thụ và xuất khẩu của các doanh nghiệp trong nước sụt giảm, trong khi lượng thép nhập khẩu vào Việt Nam vẫn ở mức cao, hưởng thuế 0% và không phải chịu bất kỳ biện pháp phòng vệ thương mại nào. Đây là một nghịch lý mà các nhà máy luyện thép trong ngành đang phải đối mặt.
Theo các chuyên gia và doanh nghiệp sản xuất, đã đến lúc cần lập hàng rào kỹ thuật chất lượng nhằm kiểm soát tuân thủ chất lượng và điều tiết lượng hàng nhập khẩu, đồng thời bảo vệ sản xuất trong nước. Thực tế, nhiều nước đã dựng hàng rào quy chuẩn kỹ thuật khắt khe để bảo vệ ngành công nghiệp nội địa của mình.
Thông tin từ Trung tâm WTO và Hội nhập [VCCI] cho biết, hàng rào kỹ thuật của Việt Nam hiện tại rất đơn giản, chỉ đánh giá sản phẩm mẫu. TS. Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm này, cho rằng cần lập hàng rào kỹ thuật theo chuẩn mực quốc tế để ngăn chặn hàng nhập khẩu kém chất lượng. Đồng thời, cần xây dựng quy trình và thủ tục kiểm tra chất lượng thép nhập khẩu vào Việt Nam. Thép nhập khẩu cần phải có giấy chứng nhận tuân thủ tiêu chuẩn chất lượng của Việt Nam.
Đứng trước thách thức này, Bộ Công Thương cần tăng cường điều tra và áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại phù hợp để hạn chế sản phẩm thép cạnh tranh không lành mạnh, bảo vệ ngành sản xuất thép trong nước. Việc này không chỉ giúp bảo vệ các cong ty thep nội địa mà còn đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành công nghiệp thép Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu.